Uniforme toegang hulpaanbod bij (echt)scheiding

Aanpak

Eerste deel werkproces: snelle en heldere verwijslijn, vlotte doorlooptijd

Het eerste deel van dit werkproces is gericht op snelheid en heldere verwijslijnen, om de hulp voor de jeugdige vlot op te starten. Er is een stroomschema opgesteld voor de route van de verwijzing door de Rechtbank.

Toelichting op de stappen in het stroomschema

• De Rechtbank adviseert bij de zitting een jeugdhulptraject. Als het gaat om vrij toegankelijke jeugdhulp, dan moeten de ouders dit zelf inschakelen. Voor vrij toegankelijke jeugdhulp is geen beschikking nodig van de gemeente. Ouders kunnen zelf rechtstreeks een afspraak maken bij een jeugdhulpaanbieder naar keuze. Voor niet vrij toegankelijke jeugdhulp is een beschikking nodig van de gemeente. Dit werkproces geldt voor een ‘verwijzing’ naar niet vrij toegankelijke jeugdhulp.
  Nb. Een overzicht van (vrij en niet vrij toegankelijke) jeugdhulp in Gelderland rondom scheidingsproblematiek is te vinden op www.hulpbijscheidengelderland.nl
• Het Proces Verbaal (PV) van de Rechtbank inclusief de bijlage waar de verwijzing naar jeugdhulp en persoonsgegevens in staan (bijlage 1), worden door de griffie van de Rechtbank gestuurd naar een regionaal e-mailadres van de Gelderse jeugdhulpregio waar de jongere woont.

• Vanuit het regionale punt  wordt het PV doorgezet naar de juiste gemeente (volgens het woonplaatsbeginsel), als toewijzer van jeugdhulp – en meer specifiek: het juiste lokale team van deze gemeente. De jeugdhulpregio fungeert dus als een ‘administratief verdeelstation’ naar de gemeenten in die regio.
• Het lokale team zet het PV als verwijzing door naar de meest geschikte jeugdhulpaanbieder. Dat is een door de gemeente contracteerde jeugdhulpaanbieder die de gewenste interventie kan bieden en waar de wachtlijst het kortst is.
• Met het doorzetten van het PV geeft het lokale team met een JW301-bericht een ‘standaard jeugdhulpbeschikking’ af voor de door de Rechtbank gevraagde interventie, met een omvang van 100 uur en een doorlooptijd van 12 maanden. De standaard beschikking zorgt er voordat zorgaanbieders direct aan de slag kunnen en financieel gedekt zijn. De omvang van de uren en/of de doorlooptijd kunnen worden bijgesteld als uit de intake blijkt dat meer/minder/andere hulp nodig is.
• Als het gezin al bekend is bij het lokale team, dan geeft het lokale team dit door aan de jeugdhulpaanbieder, zodat deze de (betreffende) lokale team medewerker(s) kan uitnodigen bij het intake gesprek.
• De jeugdhulpaanbieder organiseert de intake met client, ouders en eventueel reeds in het gezin aanwezige lokaal team medewerker. Het hele stroomschema is erop gericht om binnen 14 werkdagen na de zitting een intake met een passende jeugdhulpaanbieder te laten plaatsvinden. Er is dus een stevige ambitie om die doorlooptijd kort te houden.
• In het intake gesprek wordt precies gedefinieerd welke hulp nodig is, met welke omvang (ureninzet, looptijd) en de start van de hulp. Als dit afwijkt van de standaard beschikking, neemt de jeugdhulpaanbieder hierover contact op met het lokaal team. Het streven is om de jeugdhulpinterventie zo snel mogelijk na de intake te laten starten.
• Als blijkt dat voor de start van de interventie eerst andere hulp nodig is (randvoorwaardelijk om de jeugdhulpinterventie in te zetten) dan informeert de jeugdhulpaanbieder hierover het lokale team.
• Als blijkt dat de interventie niet kan worden gestart, ook niet op termijn, dan informeert de jeugdhulpaanbieder hierover het lokale team en de Rechtbank. Dit is bijvoorbeeld aan de orde als ouders niet komen opdagen of als bij de intake blijkt dat de door de Rechtbank aangewezen interventie strijdig is met al bestaande hulp aan het kind.
• Na zes maanden koppelt de jeugdhulpaanbieder de voortgang terug aan de Rechtbank volgens het verzoek dat opgenomen staat in de aanhoudingsbeschikking.
• Bij afronding van de interventie informeert de jeugdhulpaanbieder rechtstreeks de Rechtbank over het verloop en resultaat van het hulptraject dat is doorlopen, door middel van het toesturen van de eindrapportage.
• Zowel voor het niet starten van de interventie als de afronding ervan kunnen jeugdhulpaanbieders mailen naar:
  Arnhem: gezagenomgangarnhem@rechtspraak.nl
  Zutphen: familie.zutphen.rb-gel@rechtspraak.nl
  Zij worden verzocht om in het onderwerp van het bericht het zaaknummer te vermelden waaronder het dossier bij de rechtbank bekend is. Dit nummer staat in het PV van doorverwijzing vermeld. In het begeleidende bericht de naam en geboortedatum van het kind (of in ieder geval één van de kinderen) vermelden en de namen van de ouders.
  Zo nodig kunnen zorgaanbieders zich met specifieke vragen wenden tot
  -    Mevrouw M. Neijenhuis, team administratie familie en jeugd Arnhem, 088 3611513 / 06 55420535, of
  -    Meneer H. Houwen, team administratie familie en jeugd Zutphen, 088 3611484 / 06-21398868
• Indien het hulptraject niet succesvol is verlopen, zal de Rechtbank de eindrapportage van de zorgaanbieder gebruiken om de Raad voor de Kinderbescherming te informeren. De rechtbank voert regie over het vervolg van de procedure. Daarbij kan gedacht worden aan het raadplegen van de ouders over hun verdere standpunt, het nemen van een beslissing, het gelasten van een onderzoek door de Raad voor de Kinderbescherming indien daartoe voorwaardelijk al is besloten, de Raad vragen om een schriftelijk advies of het plannen van een nieuwe mondelinge behandeling. Zie voor een overzicht van de stappen en termijn na de terugkoppeling van de zorgaanbieder aan de rechtbank het schema op de volgende pagina.

Tweede deel werkproces: categorisering hulpaanbod scheidingsinterventies

Het tweede deel van dit werkproces is gericht op de best passende hulp. Het aanbod van jeugdhulp verschilt per regio en soms ook per gemeente. De Rechtbank en de regio’s hebben afspraken gemaakt tot welke overkoepelende ‘categorie’ bepaalde interventies behoren. De rechter benoemt de categorie waar de hulp gericht op moet zijn en waar mogelijk als voorbeeld een specifieke interventie. Bij de intake is het de zorgaanbieder die inschat of de verzochte interventie dan wel andere specifieke hulp het best zal passen bij de jeugdige.

Categorieën

Het gaat om de volgende (categorieën van) interventies (in lijn met het landelijke visiedocument ‘Rechtspraak (echt)scheiding ouders met kinderen’):

Categorie 1: Communicatie- en bemiddelingstraject voor de ouders
o    Ouderschap Blijft, ONS of een soortgelijk traject
o    SCHIP aanpak of een soortgelijk traject
o    DEES of een soortgelijk traject
o    Parralel Ouderschap of een soortgelijk traject

Categorie 2: Begeleide omgang
niet vrij-toegankelijke vormen, voor de vrij-toegankelijke vormen is geen PV en beschikking jeugdhulp nodig

Categorie 3: Kinderen uit de knel
KUK - of soortgelijk traject van groepsbehandeling voor ouders én kinderen

Categorie 4: Lotgenoten trajecten voor kinderen in scheidingssituaties
zoals KIES, Dappere Dino’s, Piep zei de muis etc.

Categorie 1: Communicatie- en bemiddelingstraject voor de ouders

Toelichting
Ouders hebben besloten te scheiden of zijn gescheiden, maar worden het over veel zaken niet eens en/of er is sprake van voortdurend oplopende conflicten over bijvoorbeeld de omgangsregeling en de opvoeding van de kinderen. De communicatie loopt spaak, er ontstaat strijd en frictie, waardoor afspraken niet gemaakt of nagekomen worden.
Interventies in deze categorie ondersteunen ouders bij het opnieuw vormgeven van de communicatie ten gunste van het ouderschap. Het helpt ouders bij het beter met elkaar communiceren in het belang van het kind. Het ouderschap van beide ouders staat centraal in relatie tot het kind en niet de onderlinge relatie van de ouders.

Probleem
Verstoorde communicatie tussen ouders waardoor zorgtaken en omgang niet in het belang van de kinderen kunnen worden uitgevoerd.

Doelen

• Verbeteren communicatie en de-escalatie van de conflicten.
• De-escalatie van de conflicten en kinderen beschermen tegen ernstige loyaliteitsconflicten.
  en/of
• Indien enige vorm van communicatie tussen ouders niet of nauwelijks haalbaar (meer) is, kan toegewerkt worden naar een maximaal haalbare vorm van – parallel -  ouderschap
• Het begeleiden van ouders bij het herstellen of verbeteren van de communicatie tussen hen, om te komen tot een omgangsregeling, de verdeling van de zorgtaken en / of een ouderschapsplan en/of
• Het begeleiden van ouders bij het invulling geven van hun ouderschap na de scheiding. Ouders ondersteunen in het opvoeden vanuit de twee gescheiden werelden en/of
  
  Voorbeelden interventies

•    Module Ouderschap Blijft
•    ONS (Ouderschap Na Scheiding)
•    SCHIP aanpak
•    DEES (De escalatie bij echtscheidingen)
•    Parralel Ouderschap

Omschrijving: Ouders willen hier beiden aan meewerken en staan hiervoor open. Er is dus sprake van enige motivatie/bereidheid. Ouders kunnen samen (eventueel met hulp van steunfiguren) in één ruimte zijn en kunnen hun emoties (in het bijzonder boosheid en angst) voldoende reguleren en/of laten zich hierop aanspreken. Er is omgang of deze gaat op korte termijn weer plaatsvinden (begeleid of onbegeleid, met gespecialiseerde begeleiders of met vrijwilligers).
Naast een module tot verbetering communicatie kan (beperkte) begeleide omgang plaatsvinden.

Categorie 2: Begeleide omgang

Toelichting
Soms kunnen ouders wel legitimeren dat het contact tussen kind en andere ouder er komt. Echter, kunnen ze hier niet zelf invulling of uitvoering aan geven. Bijvoorbeeld omdat een ouder vanwege huiselijk geweld ervaring met de ex partner, niet zelf zorg kan dragen voor overdracht en begeleiding. Maar wel accepteert dat hierin op een veilige manier door derden wordt voorzien. Als het ouders niet lukt om omgang tussen kind en uitwonende ouder plaats te laten vinden, kan er hulp nodig zijn van interventies die naast en met instemming van de ouders ondersteunen. Dit om de band tussen kind en ouder, vanuit het belang van het kind, in stand te houden. Bij begeleiding bij omgang gaat het er om dat er een neutrale persoon (professioneel of vrijwilliger) de regie overneemt van ouders, en de praktische organisatie van het tot stand komen van contact overneemt. Dit kan omgang op korte en middellange termijn zijn, of langdurige omgang zonder perspectief dat de ouder(s) het ooit zelfstandig kunnen overnemen.
Er is hierbij een verschil tussen begeleide omgang waarbij ouders elkaar niet tegen hoeven te komen en begeleide omgang waarbij wel contact tussen ouders mogelijk is.

Probleem
Het kind wordt belemmerd in het aangaan en onderhouden van het contact met beide ouders. De band tussen kind en ouder dreigt verstoord en/of verbroken te raken. Dit is niet in het belang van de ontwikkeling van het kind.

Doelen
•    Waarborgen van contact kind met beide ouders, faciliteren omgang;
•    Waar mogelijk het ondersteunen bij het opbouwen van de omgang en toewerken naar een zelfstandig uitgevoerde omgangsregeling;

Voorbeelden interventies

•    Geen contact tussen beide ouders en faciliteren omgang
•    Begeleide omgang door vrijwilligers
•    Begeleide omgang door professionals

Categorie 3: Kinderen uit de knel (KUK)

Toelichting
Kinderen uit de Knel (KUK) is een groepsbehandeling voor ouderparen en hun kinderen in de leeftijd 4 tot 18 jaar. De behandeling leert ouders die in een conflictscheiding verwikkeld zijn geraakt om beter samen te werken in het belang van de kinderen.

Probleem
Het kind loopt emotionele schade op door de scheiding en de ouders en zien onvoldoende in dat zij zelf deze situatie kunnen verbeteren.

Doelen

•    Verbeteren van communicatie en nieuwe wegen vinden om met conflictgebieden om te gaan
•    Kinderen handvatten geven om goed voor zichzelf op te komen in conflict scheiding
•    Kind voelt zich (weer) veilig in thuissituatie

Categorie 4: Lotgenoten trajecten voor kinderen in scheidingssituaties

Toelichting
In Nederland worden diverse preventieve programma’s aangeboden voor kinderen die met een scheiding geconfronteerd zijn. In die programma's wordt groepsgewijs stilgestaan bij de impact van een scheiding op het gezin en manieren om hiermee om te gaan.

Probleem
Het kind loopt emotionele schade op door de scheiding, en heeft ondersteuning nodig om hierin voldoende weerbaar in op te treden.

Doelen

• Kinderen handvatten bieden om te leren omgaan met de gevolgen van een scheiding.

Voorbeelden interventies

• KIES, Dappere Dino’s, Piep zei de muis.
• In sommige gevallen is dit aanbod vrij toegankelijk is sommige gevallen is een verwijzing nodig.

Documenten

Werkproces:

Uniforme toegang hulpaanbod bij (echt)scheiding

Procesverbaal van de Rechtbank inclusief bijlage met verwijzing naar jeugdhulp en persoonsgegevens 

Een overzicht van scheidingsinterventies per gemeente wordt bijgehouden op: https://hulpbijscheidengelderland.nl/ 

Contact

Voor meer informatie kunt u contact opnemen met de onderstaande contactpersonen per jeugdhulpregio of met de Rechtbank:

Een overzicht van scheidingsinterventies per gemeente wordt bijgehouden op: https://hulpbijscheidengelderland.nl/