Het JongerenNetwerk geeft antwoord.
Een plek waar jeugdigen steun vinden bij een buddy. Een plek waar ze terecht kunnen met al hun vragen. En in gesprek gaan met andere jongeren. Deze plek heet het JongerenNetwerk. De ‘Netwerkers’ – zelf opgegroeid binnen de jeugdhulpverlening – geven jeugdigen een stem en brengen hen samen om met hun ervaringen de jeugdhulpverlening te verbeteren. Dit doen zij bijvoorbeeld door het aanbieden van diverse ervaringen, zoals: individuele begeleiding, gastlessen op scholen en beleidsadviezen. Een mooi initiatief. Nog niet iedereen is bekend met de term ‘ervaringsdeskundigheid’. Daarom beantwoorden Suzan van de Rijt en Rudi Manhoef, projectleiders bij het JongerenNetwerk, de meest gestelde vragen over ervaringsdeskundigheid.
1. Wat is de meerwaarde van een ervaringsdeskundige?
‘’Een ervaringsdeskundige is niet alleen een aanvulling op bestaande hulpverlening, maar dient ook als een brug tussen verschillende partijen. De deskundigen staan namelijk dicht bij de belevingswereld van jeugdigen. Ook brengen zij unieke kennis met zich mee, aanvullend op wetenschappelijke en professionele inzichten. Hierdoor kan de jeugdhulp beter inspelen op individuele behoeften. Bovendien zijn ervaringsdeskundigen een bron van inspiratie en doorzettingsvermogen. Zo voelen de jeugdigen zich gesteund tijdens het traject. Ze leren op een constructieve manier met hun ervaringen om te gaan, ontwikkelen toekomstperspectieven en herwinnen controle over hun eigen leven. Ten slotte spelen ervaringsdeskundigen een actieve rol in het beleidsdenken. Ze benoemen gemiste aspecten en delen hun ervaringen met beleidsmedewerkers. Dit creëert een dynamiek waarin erkenning en begrip van beide kanten komen.’’
2. Hoe pak je de inzet van een ervaringsdeskundige aan?
‘‘De inzet van ervaringsdeskundigheid staat momenteel nog in de kinderschoenen. In deze beginfase spelen vragen over de vergoeding van deze inspanningen. Een mogelijke eerste stap is het bevorderen van regionale gesprekken om als platform samen te werken. Elke regio heeft een ambassadeur. Hoe ontwikkeld de inzet van ervaringsdeskundigheid is, verschilt sterk per regio. Wil je als organisatie starten, bedenk dan eerst naar welke kwaliteiten je op zoek bent. Iedere ervaringsdeskundige brengt immers andere eigenschappen mee. Randvoorwaarden voor succes zijn onder andere: een zorgvuldige selectie, adequate training en opleiding en het bieden van passende ondersteuning aan ervaringsdeskundigen. Weet dat de vorm van dienstverband per deskundige kan verschillen. Tip! Het is belangrijk om niet overhaast van start te gaan, maar eerst draagvlak in de organisatie te creëren.’’
3. Voor jeugdigen is het belangrijk dat ze een netwerk hebben. Kan een ervaringsdeskundige deze rol vervullen?
‘‘Ja, een ervaringsdeskundige kan zeker de rol van netwerkvormer vervullen voor jeugdigen. Daarnaast biedt een ervaringsdeskundige begeleiding en ondersteuning binnen andere rollen en contexten. Eén van deze rollen is die van 'bruggenbouwer'. Hierbij dient de ervaringsdeskundige als een schakel tussen de jeugdige en de hulpverlener. Als ‘buddy’ biedt de ervaringsdeskundige op een gelijkwaardige manier een luisterend oor. De ervaringsdeskundige kan ook een rolmodel zijn voor jeugdigen, een voorbeeld van hoe het ook kan. Hierdoor zien ze dat herstel mogelijk is. Dit werkt motiverend. In de rol van 'initiator van vernieuwing' signaleert de ervaringsdeskundige tekorten in het hulpverleningsaanbod en ontwikkelt alternatieven die nauw aansluiten bij de ervaring van de leefwereld. Kortom: ervaringsdeskundigen kunnen op verschillende manieren een waardevolle rol spelen bij het ondersteunen en versterken van het netwerk van jeugdigen.’’
4. Hoe kun je de inzet van een ervaringsdeskundige verduurzamen?
“Om ervoor te zorgen dat de inzet van ervaringsdeskundigen op lange termijn succesvol is, moet de toegevoegde waarde ervan erkent worden. Iedereen binnen de organisatie moet begrijpen waarom ervaringsdeskundigen een waardevolle aanvulling zijn. Op die manier wordt het makkelijker om deze aanpak te laten doordringen in de visie van een organisatie. Het begint ermee dat ervaringsdeskundigheidplatforms en hun partners proactief blijven communiceren over die meerwaarde. Maar ook regelmatig evalueren is essentieel. Zo blijft de kwaliteit gewaarborgd. Een verdere stap in het verduurzamen is het creëren van een structurele rol en inbedding van ervaringsdeskundigen. Een voorbeeld: sommige organisaties hebben een team dat dagelijks werkt aan de structurele inzet van ervaringsdeskundigheid.”
5. Hoe integreer je ervaringen van ervaringsdeskundigen op een effectieve manier in het beleidsproces?
"Dit doe je als organisatie door een inclusieve en participatieve aanpak te hanteren. Dit houdt onder andere in dat je ervaringsdeskundigen actief betrekt bij het formuleren en evalueren van beleidsmaatregelen. Het instellen van regelmatige overleg- en feedbacksessies tussen ervaringsdeskundigen, beleidsmakers en uitvoerende teams bevordert de dialoog en zorgt ervoor dat de inzichten van ervaringsdeskundigen serieus worden genomen. Zorg daarnaast voor duidelijke kanalen om de ervaringen van jongeren te documenteren en te verspreiden. Op deze manier heeft het een directe invloed op de besluitvorming en de dagelijkse praktijk van jeugdhulp."
Meer weten over ervaringsdeskundigheid in de jeugdhulp in Gelderland? Klik hier!